• A  A  A  A  
Për reformën sociale

Qëllimi afatgjatë dhe strategjik i Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut është zvogëlimi i varfërisë dhe përforcimi i kapitalit njerëzor si bazë për zhvillimin e përgjithshëm shoqëror. Megjithëse vendi ka një sistem të zhvilluar relativisht mirë dhe funksional të mbrojtjes sociale dhe mbrojtjes së fëmijëve për të ballafaquar me sfidat e varfërisë, është dashur të zbatohej një sërë e re aktivitetesh reformuese për të përmirësuar vëllimin, efektivitetin, efikasitetin dhe realizimin e tërësishëm të përfitimeve sociale dhe shërbimet në një mënyrë më gjithëpërfshirëse. Sistemi i ri i mbrojtjes sociale dhe të fëmijëve do të kontribuojë për shpëtimin e qytetarëve më të rrezikuar, por edhe të fëmijëve nga varfëria.

Parimet mbi të cilat ndërtohet sistemi i ri i mbrojtjes sociale dhe të fëmijëve janë si më poshtë:

  • Pluralizmi në mbrojtjen sociale
  • Përfshirja
  • Decentralizimi
  • Deinstitucionalizimi

Pluralizmi në ofrimin e shërbimeve të mbrojtjes sociale do të thotë që, përveç shtetit që është mbajtësi i tij kryesor, në mbrojtjen sociale përfshihen edhe mbajtës të tjerë: persona juridikë privatë, persona fizikë dhe shoqata të qytetarëve. Përfshirja e këtyre mbajtësve në ofrimin e shërbimeve të mbrojtjes sociale do të thotë: (1) zhvillimi i formave të tjera të mbrojtjes sociale në shtëpi dhe në komunitet - gjegjësisht zgjerimi i llojit të shërbimeve; (2) mbrojtje më e mirë sociale për të gjitha kategoritë e personave të përjashtuar shoqërisht, veçanërisht për ata për të cilët shteti nuk ka arritur të sigurojë mbrojtje adekuate; (3) qasje më e madhe deri te të gjithë individët, familjet dhe grupet e popullsisë në gjendje të dobët shoqërore; (4) afrimi i shërbimeve sociale më pranë qytetarëve dhe përfshirja e mbështetjes familjare dhe qytetare në mbrojtjen sociale dhe (5) aplikimi i konkurrencës dhe përmirësimi i cilësisë së shërbimeve.
Parimi i përfshirjes do të thotë ndryshim nga qasja tradicionale pasive në një qasje aktive për realizimin e mbrojtjes sociale. Strategjia përfshin kombinimin e garancive tradicionale të ndihmës financiare me masat e aktivizimit në mënyrë që të zvogëlohet varësia nga mbrojtja sociale dhe të rritet potenciali i punësimit.
Decentralizimi i mbrojtjes sociale, duke pasur parasysh specifikën dhe kompleksitetin e funksioneve, realizohet në mënyrë graduale dhe ky proces përfshin transferimin e institucioneve publike për kujdesin e personave të moshuar dhe mbrojtjen e fëmijëve (institucionet për kujdes dhe edukim) nga pushteti qendror në njësitë e vetëqeverisjes lokale, ndërsa shërbimet e tjera sociale varen nga planet e zhvillimit lokal sipas kontekstit lokal. Njësitë e vetëqeverisjes lokale me programet e tyre të mbrojtjes sociale, të cilat duhet të bazohen në nevojat e qytetarëve të komunës, mund ta organizojnë mbrojtjen sociale për grupet e rrezikuara, siç janë: personat dhe fëmijët me aftësi të kufizuara, fëmijët pa prindër dhe kujdesin prindëror, fëmijët në rrugë, fëmijët me probleme edukative dhe sociale, fëmijët nga familjet me një prind, personat e ekspozuar ndaj rrezikut shoqëror, personat që përdorin drogë dhe substanca të tjera psikotrope dhe alkool, personat e moshuar pa kujdes familjar, etj. Këto aktivitete mund të kryhen përmes mbrojtjes sociale dhe shërbimeve në shtëpi, në komunitet ose jashtë familjes, duke siguruar strehim për personat e ekspozuar ndaj rrezikut social dhe përmes rritjes së vetëdijes së popullatës për nevojat për sigurimin e mbrojtjes sociale. Ministria e Punës dhe Politikës Sociale do të marrë rolin e mbikëqyrjes së ligjshmërisë së organeve të komunës dhe ofruesve të shërbimeve në zbatimin e ligjeve dhe rregulloreve në fushën e mbrojtjes sociale.
Deinstitucionalizimi është proces të cilit Ligji i ri për Mbrojtjen Sociale i jep një vend kryesor. Përvojat ndërkombëtare tregojnë se modeli i institucioneve të mëdha duhet të zëvendësohet me forma të tjera të mbrojtjes së përdoruesve në shtëpi dhe në komunitet. Për atë qëllim, me ligjin bëhet zgjerim i llojeve ekzistuese të qendrave të kujdesit ditor me lloje të reja të qendrave të kujdesit ditor dhe qendrave për kujdesin ditor dhe të përkohshëm, shërbimet e mbështetjes në shtëpi, shërbimet e individualizuara sociale për kategori të ndryshme të qytetarëve në rrezik. Me implementimin e formave të reja të shërbimeve sociale mbështetet edhe procesi i deinstitucionalizimit, përmes përdorimit të potencialeve të familjes, gjegjësisht të bashkësisë lokale, rritjes së mundësisë së riintegrimit në komunitet, por edhe shërbime me cilësi më të lartë për shkak të qasjes individuale ndaj këtyre personave. Nga ana tjetër, në planin afatgjatë kjo do të thotë ulje e kostove.